Geometrik Şekil

Geometrik Şekil

Bir makine parçasının imalatında birçok yüzey işleme bulunur. Tüm yüzeylerin birbiri ile ilişkisinin hassas olarak sağlanması maliyeti çok fazla arttıracağından sadece çok gerekli yüzeyler arası ilişkinin hassas olarak işlenmesi sağlanarak işleme maliyetinin düşürülmesi sağlanır.

Sadece yüzey işleme işaretleri ve ölçü toleransları makine parçalarının yukarıda belirtilen hassasiyette işlenmelerini sağlamak için yeterli olmayabilir. Örnek: Bir makine parçasındaki bir yüzeyin aynı parçanın bir başka yüzeyine belli tolerans dahilinde paralel veya dik olmasını sağlamak yahut bir delikteki ovallik veya başka bir delik ile aynı eksende olmasının sağlanması sadece boyut toleransı ve yüzey işleme işaretleri ile sağlanamaz. Bu durumlarda geometrik şekil toleransları kullanılmalıdır.

Geometrik şekil toleransları yan yana kutularda semboller ile gösterilir. 

• İlk kutuda doğrusallık, paralellik, diklik gibi yüzey ilişkilerinin sembolü yer alır.
• İkinci kutuda eğer işlenecek yüzey toleransı silindirik bir bölge içinde kalacaksa çap sembolü verilir. Düz yüzeyse bu sembol kullanılmaz.
• Üçüncü kutuda hassasiyet ölçüsü milimetre cinsinden yer alır.
• Dördüncü kutuda ise belirtilen hassasiyete ulaşmak için malzemenin hangi yönteme göre işleneceği belirtilir. Bkz. Tablo 5. Eğer yöntemin önemi yoksa bu sembol kullanılmaz
• Beşinci kutuda ve sağındakilerde referans alınan yüzeyleri belirten harflere yer verilir. Bu yüzeyler birden fazla olabilir (A, B, C gibi)

Geometrik Şekil ve Tolerans Gösterimleri DIN ISO1101 normu ile standartlaştırılmıştır. Bu standartların başlıcaları aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Bunlar;

Türkiye’de kullanılan DIN 3142 normunda pürüzlülüğünün derecesi Ra değeri ile belirtilir. 
Zaman zaman Amerika veya Kanada'dan gelen projelerde ise yüzey işleme değeri ASA 46-1 normunda da karşımıza çıkabilir.  ASA normundaki değerler DIN3142  normundaki değerlerin 40 katıdır.